Un o beirianwyr rheilffyrdd gorau’r byd
1803 i 1859
Ganed Robert Stephenson ar y 16eg o fis Hydref, 1803, yn unig fab i’r peiriannwr rheilffordd enwog, George Stephenson. Wedi iddo dderbyn ei addysg breifat yn Newcastle-Upon-Tyne, ymgymerodd Robert â phrentisiaeth ac aeth i Brifysgol Caeredin. Yr oedd yn beirianydd mwyngloddio yn Colombia am dair blynedd, a dychwelyd i Brydain yn 1827 i weithio ochr yn ochr â’i dad.
Cred rhai yw fod llawer o’r gwaith â gysylltir â George Stephenson yn ffrwyth y bartneriaeth deuluol rhwng y tad a’r mab. Roedd y bartneriaeth yma yn hynod allweddol yn hanes cynnar y rheilffordd. Dyma’r berthynas y tu cefn i’r Rocket arloesol – un o’r cerbydau rheilffordd enwocaf yn y byd. Yn ogystal â’r Rocket, adeilasant amryw i gerbyd yn sgil ffurfio’r rhwydweithiau rheilffordd newydd. Ym 1833, penodwyd Robert Stephenson yn Brif Beiriannydd i’r rheilffordd rhwng Llundain a Birmingham – sef y lein gyntaf i gyrraedd Llundain. Roedd hon yn dasg anodd ac wedi iddi gael ei chwblhau ym 1838, derbyniodd Stephenson glod a pharch mawr gan ei gyfoedion.
Un o gyfeillion Stephenson oedd Isambard Kingdom Brunel – un o’r peiriannwyr enwocaf erioed. Er i’r ddau gystadlu yn erbyn ei gilydd, roeddent yn helpu’i gilydd yn gymharol aml a chynnig cymorth pan oedd ei angen. Wrth i’w yrfa ddatblygu a chynyddu, troediodd Stephenson fwy-fwy ym myd pontydd gan adeiladu sawl enghraifft enwog ar hyd a lled y byd. Efallai mai’r enwocaf o’r rhain yw Pont Britannia – enghraifft hollol arloesol o bont diwbaidd. Stephenson a oedd yn gyfrifol dros adeiladu’r enwog High Level Bridge yn Newcastle-Upon-Tyne ynghyd â’r Royal Border Bridge ger Berwick-upon-Tweed.
Fel Thomas Telford, daeth Stephenson yn Llywydd Sefydliad y Peirianwyr Sifil yn 1855 am ddwy flynedd. Yr oedd hefyd yn Llywydd cynnar Sefydliad y Peirianwyr Mechanyddol. Bu’n Aelod Seneddol dros etholaeth Whitby o 1847 hyd ei farw ym 1859,ac wedi ei gladdu yn Abaty Westminster. Yn deyrnged i’r tad a’r mab, mae’rRailway Museum yn North Shields wedi ei enwi ar ôl teulu’r Stephenson.